Transakcje fuzji i przejęć przedsiębiorstw charakteryzują się specyficznymi mechanizmami wypracowanymi przez praktykę na przestrzeni wielu lat. Earn-out stanowi świetny przykład właśnie takiego narzędzia, z powodzeniem stosowanego w licznych umowach inwestycyjnych.…

Globalizacja, postęp technologiczny, szybkość przemian politycznych i procesów społeczno-gospodarczych stawiają przedsiębiorców przed niezwykle trudnymi zadaniami. Podnosi się, że menedżerowie zarządzają zmianą i ryzykiem, a nie przedsiębiorstwem. Tzw. zarządzanie strategiczne firmą w długiej perspektywie czasowej niemal zawsze wiąże się z dokonywaniem istotnych korekt w planie realizacji. Szybkość podejmowania decyzji, przewidywanie trendów, otwartość na innowacje to niemal standard we wszystkich branżach.

Przyjęcie właściwego sposobu rozwoju firmy będzie miało kluczowe znaczenie dla jej pozycji rynkowej i tempa wzrostu. Co do zasady przedsiębiorca może wybrać dwie ścieżki ekspansji. Jedną z nich jest rozwój wewnętrzny polegający na budowaniu pozycji rynkowej własnymi siłami, poprzez dokonywanie inwestycji we własne zasoby. Alternatywną ścieżką jest rozwój zewnętrzny poprzez akwizycję konkurentów na rynku. Każda metoda ma swoje wady i zalety i jej skuteczność zależy od szeregu czynników np. fazy rozwoju i branży w jakiej funkcjonuje.

Coraz popularniejszym sposobem na budowanie wartości firmy jest właśnie przejmowanie innych konkurentów. W dzisiejszym wpisie pokażę jak wyglądają trendy w różnych sektorach i regionach świata. Przygotuj się na konkretną dawkę wiedzy. Wszystkie przedstawione dane, wykresy pochodzą ze strony internetowej Institute for Mergers, Acquisitions & Alliances, do której odwiedzenia gorąco zachęcam (wystarczy kliknąć tutaj).

Zacznijmy od przedstawienia ogólnej sytuacji na świecie na przestrzeni ostatnich dwóch dekad. Krótkie wprowadzenie – niebieskie słupki wskazują liczbę przeprowadzonych fuzji w danym roku, a czerwona linia przedstawia łączną wartość tych transakcji. Jak widać na wykresie poniżej liczba oraz wartość fuzji i przejęć cyklicznie wzrasta. Kulminacją był rok 2007, w którym dokonano 47 827 transakcji o wartości 4961 biliona dolarów (tj. 1 bilion amerykański =10⁹=1 000 000 000).

 

Podobny trend można zauważyć na kontynencie europejskim oraz jego wschodniej części.

 

 

Natomiast jak wygląda sytuacja w Polsce? Czy tego typu transakcje są również popularne? Na pewno słyszałeś o fuzjach bankowych, o których jest zawsze głośno w mediach. Na naszym podwórku sektor ten przechodzi obecnie fazę konsolidacji. Szczególną rolę zaczynają odgrywać spółki Skarbu Państwa. Niedawno PZU wraz z Polskim Funduszem Rozwoju (PFR) nabyło pakiet ponad 30% akcji banku PEKAO S.A. Podobno żubr będący wcześniej znakiem rozpoznawczym ma wrócić do łask. Mówi się nawet o tzw. repolonizacji sektora bankowego polegającego na przejmowaniu banków komercyjnych przez spółki kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio przez Skarb Państwa. Czy to dobrze, czy źle oceńcie sami.

W Polsce rynek M&A zaczął się rozwijać stosunkowo późno. Dopiero na początku lat 90. XX wieku podjęto pierwsze próby przeprowadzenia fuzji. Istniejące wcześniej uwarunkowania polityczno-gospodarcze znacznie ograniczały aktywność na tym polu. W naszym kraju także można zaobserwować pewną cykliczność pojawiających się trendów. Od 2014 r. wartość transakcji  stale rośnie, a prognozy wskazują na utrzymanie tego kierunku. Liczba przeprowadzonych połączeń na przestrzeni ostatnich lat także znacznie się powiększyła (por. lata 2014-2016).

 

Sprawdźmy teraz jak wygląda sytuacja w konkretnych sektorach. Telekomunikacja to branża w dużej mierze oparta o innowacje, zaawansowane technologie i nieszablonowe rozwiązania. Coraz więcej podmiotów nawiązuje różnego rodzaje alianse strategiczne w celu osiągania wspólnych korzyści.  Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można spodziewać się dalszych wzrostów.

 

W branży biotechnologicznej i farmaceutycznej bardzo dobrze widać stały wzrost liczby dokonywanych transakcji. Nie do końca jednak ma to odzwierciedlenie w wartości przeprowadzanych przejęć. Można powiedzieć, że wynika to ze specyfiki branży, gdzie duże podmioty przejmują przedsiębiorstwa dysponujące patentami lub innowacyjną technologią.

 

Teraz przyszła kolej na sektor bankowy, niezwykle prężnie rozwijający się w Polsce. Charakteryzuje się stałym, wysokim wolumen transakcji przy dużych wahaniach wartości. Myślę, że w przyszłości możemy się spodziewać dalszej konsolidacji rynku.

 

Przemysł energetyczny charakteryzuje się połączeniami przedsiębiorstw o wysokiej wartości ekonomicznej . Pod tym względem jest to zdecydowany potentat wśród fuzji i przejęć. Na rynku konkurują ze sobą podmioty o stosunkowo wysokiej kapitalizacji, a transakcje częściej niż w innych branżach mają charakter transgraniczny.

 

Rynek cały czas dynamicznie się rozwija, a specjaliści prognozują śrubowanie kolejnych rekordów. W Polsce przeżywamy obecnie okres, w którym pokolenie ludzi zakładających swoje firmy w latach 90. ubiegłego wieku chce przejść na zasłużony odpoczynek. Jedną z form wyjścia z biznesu jest sprzedaż przedsiębiorstwa inwestorowi branżowemu lub instytucjonalnemu. Następne pokolenie nie zawsze jest zainteresowane kontynuowaniem działalności swoich rodziców. „Młodzi” po prostu wolą samodzielnie kształtować swoją ścieżkę kariery. W takich przypadkach firmy rodzinne z sektora MŚP, stanowiące trzon gospodarki narodowej stają przed poważnym problemem sukcesji. Jest to doskonała okazja do pozyskania do swojego portfela dochodowych spółek, prężnie działających od wielu lat na rynku z perspektywami rozwoju. Warto śledzić uważnie sytuację i szukać okazji.

Kolejny wpis na temat M&A wkrótce.

 

 

Fuzje i przejęcia spółek (ang. mergers & acquisitions, M&A)  – z pewnością wielokrotnie natknąłeś się na to hasło szukając sposobów na rozwój swojego biznesu. W dzisiejszym wpisie wprowadzę Cię w podstawowe zagadnienia związana z tą instytucją. Jest to nazwa potocznie używana przez przedsiębiorców.

Dzięki lekturze artykułu dowiesz się:

• jakie są rodzaje połączeń na gruncie kodeksu spółek handlowych,
• jakie połączenia wchodzą w skład pojęcia merger na podstawie III dyrektywie o fuzji,
• jak rozumiane jest pojęcie mergers & acquisitions w obrocie międzynarodowym, w oparciu o definicje przedstawione w podręczniku International Legal English.

---

KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH

---

W polskim systemie prawnym wspomniana tematyka została uregulowana w artykułach 451 – 527 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.). Dział ten otrzymał wdzięczny tytuł: „Łączenie się spółek„.  Zasadniczo możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje połączeń:

• przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie),

A + B = A/B

• przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki).

A + B = C

---

III DYREKTYWA O FUZJI

---

Czy pojęcia mergers & acquisitions w prawie europejskimi są tożsame z polskimi odpowiednikami? W tzw. dyrektywie o fuzji, dotyczącej łączenia się spółek akcyjnych zostały wprowadzone właściwe definicje. Za odpowiednik angielskiego słowa merger, w polskiej wersji językowej uznano sformułowanie „łączenie się”. Poniżej test w anglojęzycznej wersji językowej wraz z polskim tłumaczeniem.

For the purposes of this Directive, ‘merger by acquisition’ shall mean the operation whereby one or more companies are wound up without going into liquidation and transfer to another all their assets and liabilities in exchange for the issue to the shareholders of the company or companies being acquired of shares in the acquiring company and a cash payment, if any, not exceeding 10 % of the nominal value of the shares so issued or, where they have no nominal value, of their accounting par value.

Do celów niniejszej dyrektywy „łączenie przez przejęcie” oznacza operację, poprzez którą jedna spółka lub więcej spółek zostaje rozwiązanych bez postępowania likwidacyjnego i przenosi do innej wszystkie swoje aktywa i pasywa w zamian za wyemitowanie dla akcjonariuszy spółki lub spółek przejmowanych akcji w spółce przejmującej oraz ewentualną dopłatę w gotówce nieprzekraczającą 10 % wartości nominalnej tak wyemitowanych akcji lub, w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartości księgowej.

A + B = A/B

Teraz druga ze wspomnianych definicji:

For the purposes of this Directive, ‘merger by the formation of a new company’ shall mean the operation whereby several companies are wound up without going into liquidation and transfer to a company that they set up all their assets and liabilities in exchange for the issue to their shareholders of shares in the new company and a cash payment, if any, not exceeding 10 % of the nominal value of the shares so issued or, where they have no nominal value, of their accounting par value.

Do celów niniejszej dyrektywy „łączenie przez zawiązanie nowej spółki” oznacza operację, poprzez którą kilka spółek zostaje rozwiązanych bez postępowania likwidacyjnego i przenosi na zawiązywaną spółkę wszystkie swoje aktywa i pasywa w zamian za akcje wydane ich akcjonariuszom w nowej spółce oraz ewentualną dopłatę w gotówce nieprzekraczającą 10 % wartości nominalnej wydanych akcji lub, w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartości księgowej. 

Jak widać na gruncie ww. dyrektywy ustawodawca dzieli pojęcie merger na dwa główne podtypy, w dużej mierze odpowiadające rozumieniu definicji łączenia według kodeksu spółek handlowych.

Przyjrzyjmy się teraz jak wygląda międzynarodowa nomenklatura transakcji M&A według jednego z najbardziej popularnych podręczników z zakresu prawniczego angielskiego.

A + B = C

---

 INTERNATIONAL LEGAL ENGLISH

---

Bez wątpienia źródłem wartościowych definicji z zakresu M&A jest podręcznik International Legal English autorstwa Amy Krois Lindner. Zawarte tam sformułowania są szczególnie przydatne przy sporządzaniu umów w międzynarodowym obrocie gospodarczym. Przechodzimy do konkretów. We wspomnianej pozycji  zostały podane następujące definicje:

1. merger – nabycie jednej spółki przez drugą, w rezultacie czego jedna z nich istnieje nadal, a druga ulega rozwiązaniu;

A + B = A/B

2. consolidation – połączenie co najmniej dwóch spółek w celu utworzenia nowego podmiotu;

A + B = C

3. acquisition of controlling shares – nabycie udziałów/akcji od wspólników/akcjonariuszy posiadających większościowy pakiet:

a) friendly takover – przejęcie przedsiębiorstwa poprzez nabycie większościowego pakietu udziałów/akcji wspierane przez zarząd;

b) hostile takover – przejęcie przedsiębiorstwa poprzez nabycie większościowego pakietu udziałów/akcji pomimo wyrażeniu sprzeciwu przez zarząd spółki przejmowanej;

4. sale of substantially all assets – forma przejęcia (aquisition), w czasie której całość lub przeważająca część przedsiębiorstwa zostaje sprzedana spółce przejmującej.

W kolejnych wpisach możesz spodziewać się  mniej teorii, a więcej praktycznych informacji. Jednak żebyś łatwiej mógł zrozumieć tematykę następnych artykułów postanowiłem dokonać małego wprowadzenia. Trzeba mieć na uwadze, że fuzje i przejęcia spółek należą do jednych z najbardziej skomplikowanych transakcji dokonywanych w obrocie gospodarczym. Zarówno pod względem prawnym, biznesowym czy podatkowym jest to nie lada wyzwanie. Tym bardziej, że często, celem całej operacji jest uzyskanie tzw. efektu synergii (więcej w kolejnym wpisie z zakresu M&A).

Jeżeli masz do mnie jakieś pytania, pisz śmiało w komentarzach. Podziel się ze znajomymi wpisem, niech wiedzą więcej! Wystarczy kliknąć na jeden z przycinków poniżej.