W umowie prostej spółki akcyjnej akcjonariusze mogą ograniczyć swobodę rozporządzania akcjami. Nie jest to żadną nowością na gruncie Kodeksu spółek handlowych, ponieważ w pozostałych spółkach kapitałowych również istnieją adekwatne rozwiązania. Przyjrzyjmy się dokładnie, jak to będzie wyglądać przypadku PSA.
…Polski ustawodawca kocha rejestry. Wszelkiego rodzaju. Najlepsze są te w systemie teleinformatycznym, bo w duchu cyfryzacji, digitalizacji, komputeryzacji, innowacji i innych -acji. Potwierdzeniem tej tezy jest uruchomienie końcem 2019 r. Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR, rejestr). Nowego miejsca, gdzie przedsiębiorca może wprowadzić swoje dane. Przyjrzymy się bliżej temu tajemniczemu zakamarkowi.
…Kobieta znajdująca się na okładce artykułu miała za zadanie nie tylko przyciągniecie Twojej uwagi. Kolor czerwony na blogu jest zarezerwowany dla prostej spółki akcyjnej (PSA), czyli modelu Ferrari wśród polskich spółek kapitałowych. Przynajmniej takie wrażenie wynika z szumnych zapowiedzi. Przyjrzyjmy się dzisiaj nowej instytucji wprowadzanej do Kodeksu spółek handlowych, a mianowicie akcjom założycielskim.
…Swoboda i elastyczność obrotu akcjami to jedne ze sztandarowych haseł leżących u podstaw reformy Kodeksu spółek handlowych. Wprowadzenie na rynek uproszczonej spółki akcyjnej ma zapewnić realizację tych postulatów. Krok w dobra stronę, o ile rzeczywiście wpłynie to pozytywnie na sprawność zawierana poszczególnych transakcji.
…Prosta spółka akcyjna (PSA) to najnowszy model spółki wypuszczony ze stajni polskiego legislatora. Według zapowiedzi ma to być ferrari wśród spółek kapitałowych przeznaczonych dla przedsięwzięć wysokiego ryzyka, czyli start-upów. Ten wehikuł wzorowany na rozwiązaniach stosowanych we Francji czy Słowacji jest krokiem ku innowacyjnej gospodarce. Sprawdźmy czego możemy się spodziewać w praktyce.
…Spółka jawna to jedna ze spółek osobowych opisanych w Kodeksie spółek handlowych. To spółka modelowa. Jej konstrukcja oparta jest o wspólników aktywnie działających w jej imieniu. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, w których najważniejszą rolę odgrywa kapitał (jak sama nazwa wskazuje), tutaj w centrum zainteresowania mamy wspólnika. Należy, o tym pamiętać decydując się na wybór akurat tej szaty prawnej.
…Spółka jawna trafia na tapetę blogu. Dzisiaj dowiesz się o najważniejszych aspektach prowadzenia biznesu z wykorzystaniem tego zaawansowanego wehikułu. Znacznie łatwiej jest podjąć dobrą decyzję o wyborze szaty prawnej planowego przedsięwzięcia znając możliwe opcje do wyboru. Zatem przyjrzyjmy się bliżej naszej spółce i zanalizujmy dlaczego warto zastanowić się nad jej założeniem.
…Czasem stosunki pomiędzy wspólnikami nie układają się najlepiej. Dobrzy przyjaciele z przeszłości nie potrafią już ze sobą rozmawiać. Pojawiają się pierwsze zgrzyty. Nie wystarczy dać sobie po gębie i iść razem na wódkę. Nikt po prostu nie ma na to ochoty. Kiedy w grę wchodzą pieniądze, to zabawa się kończy. …
Realia biznesu są takie, że przedsiębiorcy kierują się własnym interesem i dążą do jak najlepszego zabezpieczenia swojej pozycji. Nie inaczej wygląda sytuacja w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Szczególnie w przypadku gdy występuje tam wielu wspólników. Każda z grup interesariuszu będzie chciała przeforsować najdogodniejsze dla siebie rozwiązania.…
W Kodeksie spółek handlowych istnieje wiele instrumentów pozwalających na przyznanie niektórym wspólnikom lepszej pozycji w stosunku do pozostałych, a jednym z nich są udziały uprzywilejowane. Takie klauzule są bardzo często wprowadzane w umowach między start-upami, a funduszami venture capital i private equity. Ich zastosowanie umożliwia pełniejsze zabezpieczenie interesów wspólników inwestujących w dane przedsięwzięcie znaczny kapitał.…
Dzisiaj, po raz pierwszy opublikowałem wpis gościnny. Autorami niniejszego artykułu jest para radców prawnych, a mianowicie Ewa i Daniel Rybarczyk, którzy także dzielą się wiedzą prawną na Kruczek – blog prawniczy. Niedawno sam napisałem tam artykuł na temat rady nadzorczej w spółce z 0.0. – polecam zobaczyć (znajdziesz tutaj). Tymczasem przeczytajcie – wartościowy i merytoryczny – wpis moich gości.
Spółka partnerska jest jedną z osobowych spółek handlowych wzorowaną na modelu spółki jawnej, jednak z wieloma odrębnościami. Według definicji z Kodeksu spółek handlowych spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
O ile spółkę jawną mogą założyć wszelkie znane polskiemu prawu podmioty prawa cywilnego, to spółka partnerska zarezerwowana jest tylko dla pewnego kręgu osób fizycznych. Mowa tu o osobach fizycznych wykonujących tzw. wolne zawody. W przepisie art. 88 k.s.h. wskazano katalog wolnych zawodów, które mogą być wykonywane w formie spółki partnerskiej. Są to m.in. adwokat, architekt, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, pielęgniarka, notariusz, radca prawny, rzecznik patentowy, tłumacz przysięgły.
Spółka partnerska może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, jednak przepisy prawa mogą wprowadzać w tym zakresie ograniczenia np. partnerem notariusza może być tylko inny notariusz, a radca prawny może wykonywać wspólnie zawód jedynie z innymi radcami prawnymi, adwokatami, doradcami podatkowymi i rzecznikami patentowymi.
Szczególnie również została uregulowana firma spółki partnerskiej. Powinna ona zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Umowa spółki partnerskiej powinna zostać sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności.
Neil DeKarske | CC Flickr.com
Na polu regulacji spółki partnerskiej wyraźnie wyróżnia się kwestia odpowiedzialności partnerów za zobowiązania spółki. W spółce jawnej przedmiotowa odpowiedzialność ma charakter odpowiedzialności osobistej, nieograniczonej, solidarnej i subsydiarnej. Natomiast w spółce partnerskiej partner co do zasady nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Oznacza to, że dany partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania drugiego partnera jedynie w zakresie dotyczącym wykonywania wolnego zawodu.
W pozostałej sferze działalności spółki, niezwiązanej z wykonywaniem wolnego zawodu (np. remont, opłaty eksploatacyjne, czynsz), partnerzy odpowiadają tak jak wspólnicy spółki jawnej. Co ciekawe, Kodeks spółek handlowych dopuszcza zmianę sposobu ponoszenia odpowiedzialności przez partnerów w kwestiach dotyczących wykonywania wolnego zawodu – umowa spółki może bowiem przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Nie powinno jednak dojść do sytuacji, w której wszyscy partnerzy ponosiliby taką odpowiedzialność jak wspólnicy spółki jawnej, gdyż stanowiłoby to zaprzeczenie idei spółki partnerskiej.
W spółce partnerskiej sposób reprezentacji i prowadzenia spraw spółki został uregulowany praktycznie tak samo jak w spółce jawnej. Przepis art. 97 k.s.h. przewiduje jednak, że umową spółki można powierzyć prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki zarządowi. Wówczas do zarządu stosuje się odpowiednio przepisy art. 201 – 211 k.s.h. oraz 293 – 300 k.s.h.
Więcej artykułów z zakresu prawa gospodarczego oraz innej tematyki prawnej możecie znaleźć na Kruczek – blog prawniczy (kliknij tu lub w ikonę poniżej).
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z podjęciem szeroko rozumianego ryzyka. Naturalnym jest, że największa odpowiedzialność spoczywa na osobach podejmujących kluczowe decyzje w firmie. W przypadku spółek kapitałowych ciężarem tym obarczony jest tzw. zarząd, a w szczególności osoby będące jego członkami.
Zgodnie z kodeksem spółek handlowych zarząd sp. z o.o. prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Jego powołanie jest obligatoryjne i następuje na mocy uchwały podjętej przez Zgromadzenie Wspólników, chyba że wspólnicy postanowili inaczej w umowie np. przekazali to uprawnienie radzie nadzorczej. Z reguły kompetencje zarządu nie mogą być przekazywane innym organom (poza przypadkami wyraźnie wskazanymi w przepisach).
Po tym krótkim wprowadzeniu możemy przejść do meritum. Jedną z głównych zalet spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest zwolnienie wspólników z odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę. Jednak z tego przywileju co do zasady nie mogą korzystać członkowie zarządu, co potwierdzają przepisy:
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Podstawowym warunkiem dochodzenia wierzytelności wobec zarządu jest więc bezskuteczność egzekucji przeciwko samej spółce. Dotyczy to postępowania egzekucyjnego przeprowadzonego na podstawie przepisów prawa cywilnego, jaki i prawa administracyjnego. „Bezskuteczność egzekucji” można określić jako stan, w którym spółka nie posiada odpowiednich środków, majątku na zaspokojenie swoich wierzycieli.
Sytuacja zarządu nie jest jednak tak beznadziejna jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Ustawodawca wprowadza instrumenty pozwalające na skorzystanie przez osoby zasiadające we władzach ze zwolnienia z odpowiedzialności.
Członek zarządu może uwolnić się od ww. odpowiedzialności jeżeli wykaże, że:
a. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu,
b. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy,
c. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Przepis ten został skonstruowany w celu ochrony wierzycieli spółki. W związku, z tym to na członkach zarządu spoczywa ciężar udowodnienia, że została spełniona jedna z przesłanek powyżej. Ponadto trzeba zauważyć, że jest to unormowanie bezwzględnie obowiązujące, a więc nie można postanowić w umowie, że władze spółki nie ponoszą żadnej odpowiedzialności względem wierzycieli. Mogą oni natomiast kwestionować samo istnienie długu lub jego wysokość.
Odnośnie przesłanki wskazanej w lit. a, powyższą kwestię reguluje Prawo upadłościowe. Zgodnie z zawartymi tam regulacjami członkowie zarządu mają obowiązek, nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Przesłanką warunkującą ogłoszenie upadłości jest wystąpienie stanu niewypłacalności, a więc utraty zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się przy tym, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące. Więcej o kwestiach związanych z niewypłacalnością dłużnika przeczytasz w art. 11 i nast. tejże ustawy.
Natomiast w przypadku postępowania restrukturyzacyjnego, oprócz niewypłacalności jako podstawy jego wszczęcia, ustawa wskazuje także stan zagrożenia niewypłacalnością. Zgodnie z brzmieniem ustawy przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny. Jeżeli zaistnienie jedna ze wskazanych przesłanek członkowie zarządu powinni złożyć odpowiedni wniosek w tej sprawie.
Kolejną możliwością uwolnienia się od odpowiedzialności, jest udowodnienie, że właściwy wniosek nie został złożony z winy członka zarządu (zob. lit. b). Zwróć uwagę, że ustawodawca wprowadza, w tym zakresie domniemanie winy, a więc dokonując próby ekskulpacji (zwolnienia) konieczne będzie wykazanie, że wystąpiły okoliczności usprawiedliwiające taki stan rzeczy. Katalog czynności uzasadniających niezłożenie odpowiedniego wniosku jest otwarty. Kluczowe w takiej sytuacji jest ustalenie, czy te okoliczności doprowadziły do niemożności ustalenia podstawy do ogłoszenia upadłości.
Ostatnią deską ratunku dla zarządu jest możliwość zwolnienia przewidziana pod lit. c. W tym przypadku zarząd nie złożył odpowiedniego wniosku do sądu co normalnie skutkuje pociągnięciem do odpowiedzialności. Ze względu jednak na fakt, że wierzyciele nie ponieśli szkody, zarząd uniknie konsekwencji niedopełnienia swoich obowiązków. Szczególnie istotne będzie udowodnienie, że stopień zaspokojenia wierzyciela byłby identyczny nawet w przypadku złożenia wniosku o upadłość w odpowiednim terminie. Jeżeli wierzyciel zostałby zaspokojony w większym stopniu na skutek złożenia tegoż wniosku, to na czł. zarządu spoczywa ciężar dowodu, że byłoby wręcz przeciwnie.
Lloyd Chapman | Flickr
