Na etapie przed założeniem firmy warto przeanalizować otoczenie w jakim przyjedzie nam konkurować. Dokładna i dobrze przeprowadzona analiza może uchronić Twoją firmę przed negatywnymi konsekwencjami zamian zachodzących w branży, sektorze oraz wewnątrz organizacji.

Bardzo dobrym sposobem jest stworzenie scenariuszy rozwoju przedsiębiorstwa. Sam wielokrotnie korzystałem z tej metody i polecam ją każdemu z czystym sumieniem. Warto poświęcić czas, żeby zrozumieć w jaki sposób działa oraz jakie może przynieść korzyści w Twoim przedsiębiorstwie.

Scenariusz rozwoju przedsiębiorstwa

Mówiąc wprost, scenariusz stanowi przewidywaną ścieżkę rozwoju przedsiębiorstwa w przyszłości. Obejmuje  swoim zakresem czynniki wpływające na sytuację firmy na danym rynku oraz pozwala na identyfikację najważniejszych tendencji. W biznesie znajduje zastosowanie na etapie analizy strategicznej, jako element tworzenia długoterminowej strategii.

Zastosowanie tej metody pomaga w lepszym zrozumieniu otaczającej nas rzeczywistości oraz ułatwia podejmowanie strategicznych decyzji. Z większą precyzją możesz dobierać odpowiednie narzędzia i szybciej reagować na zmieniające się realia. W większym stopniu masz kontrolę nad przebiegiem wydarzeń, co w konsekwencji przekłada się na jakość i trafność Twoich decyzji.

Dobra analiza przedsiębiorstwa jest pierwszym krokiem do sukcesu.

Rodzaje scenariuszy

Najczęściej opracowuje się trzy podstawowe wersje scenariuszy:

• pesymistyczny
• realistyczny (najbardziej prawdopodobny)
• optymistyczny

Spotkałem się jeszcze z określaniami odnoszącymi się do kolorów, czyli: biały, beżowy, różowy (nomenklatura stosowana przez jednego z managerów zarządzających funduszem private equity). Niektórzy tworzą jeszcze czwartą wersję – niespodziankową, a więc całkowicie odmienną od panujących trendów i zakładanych prognoz.

Scenariusze mogą dotyczyć rozwoju samego przedsiębiorstwa lub otoczenia, w którym funkcjonuje. W dzisiejszym wpisie poruszam kwestie obejmujące wyłącznie drugie z wymienionych zagadnień. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat analizy wewnętrznej przedsiębiorstwa, sprawdź wpis nt. analizy SWOT (link).

Budowa scenariusza

Tworzenie takiego dokumentu wymaga od autora przekrojowej wiedzy oraz pogłębionych analiz. Oczywiście nie muszą być one szalenie precyzyjnie. Wszelkie zamieszczone tam informacje, powinny jednak znajdować solidne oparcie w konkretnych zdarzeniach i trendach zachodzących na rynku. Dobra znajomość branży oraz segmentu, w którym się operuje to absolutna podstawa.

Chciałbym jedynie zastrzec, że każdy scenariusz wygląda nieco inaczej. Istnieją jednak pewne elementy wspólne, które zdecydowanie należy umieścić  w każdym z nich. Do takich elementów można zaliczyć:

1. Opis  i ocena obecnej sytuacji firmy na rynku.
2. Identyfikacja kluczowych sfer oraz czynników, wpływających na pozycję firmy.
3. Ocena siły wpływu danego czynnika na firmę oraz oszacowanie prawdopodobieństwa jego wystąpienia.
4. Stworzenie modelowych scenariuszy rozwoju przedsiębiorstwa.
5. Analiza wyników.
6. Zastosowanie scenariuszy w strategii firmy.

Technologia rozwija się w zawrotnym tempie. Uwzględnij ten czynnik w swoim scenariuszu.

Wizja Paryża

Ciekawym przykładem wdrożenia metody scenariuszy jest stworzona w latach 70. XX wieku wizja Paryża zatłoczonego dorożkami i mającego problem z wywozem końskiego nawozu. Pamiętaj, że czynnik zewnętrzny w postaci postępu technologicznego odgrywa ważną rolę w procesie planowania. Zdaję sobie sprawę, że prognozowanie takich zdarzeń ociera się o wizjonerstwo i jest niełatwym zadaniem.

Mimo tego, zachęcam Cię do podjęcia próby i stworzenia autorskiej wizji. Mam na myśli perspektywę 3-5 lat. Według mnie tworzenie wieloletnich scenariuszy, w obecnych realiach, nie ma racji bytu ze względu na dynamikę zachodzących zmian. Czy nam się to podoba, czy nie kierowanie firmą polega na nieustannym podejmowaniu trudnych decyzji, niekiedy na podstawie niepełnych informacji. Ryzyko niepowodzenia jest wpisane w życiorys przedsiębiorcy.

Salon fryzjerski

Masz w planach założenie salonu fryzjerskiego w swoim mieście (np. w Kakowie) i jesteś na etapie tworzenia scenariuszy rozwoju. Dokonałeś już wstępnej analizy rynku oraz swojej konkurencji. Wiesz z kim i w jakich obszarach będziesz konkurował. Ponadto udało Ci się oszacować wielkość rynku, dynamikę wzrostu oraz dalszy potencjał. Spróbujmy opracować scenariusz najbardziej prawdopodobnego (beżowy). Kierujesz swoje usługi głównie do osób w wieku 18-30 lat, w pełnym zakresie począwszy od strzyżenia po koloryzację.

Zgodnie z przyjętą metodyką, zaczynamy od określenia sfer, a następnie identyfikacji czynników wpływających na sytuację firmy. Przykładowo przeanalizujmy sferę ekonomiczną, polityczno-prawną, społeczno-kulturową oraz technologiczną. W pierwszej z nich można wyróżnić następujące pozycje:

• poziom PKB per capita
• kurs złotego
• stopa bezrobocia
• poziom kosztów pracy
• migracja młodych ludzi do Krakowa (nauka, praca, turystyka)
• napływ ludzi z Ukrainy (cele zarobkowe i edukacyjne)

Nie mniej istotne będą czynniki występujące w sferze społeczno-kulturowej, a mianowicie:

• intensywny tryb życia ludzi mieszkających w miastach (brak czasu, duża liczba obowiązków)
• moda na kosmetyki naturalne (stosowanie kosmetyków wytworzonych z naturalnych składników)
• nastawienie społeczeństwa na konsumpcjonizm
• prestiż pobytu w renomowanym salonie (np. Jean Louis David)
• sposób na spędzanie wolnego czasu

Natomiast w sferze polityczno-prawnej z powodzeniem można wskazać na:

• legislacja dotycząca prowadzenia salonów fryzjerskich
• akty prawne regulujące zatrudnienie, umowy, ubezpieczenia społeczne
• stawka podatku dochodowego
• stawka podatku VAT

W obszarze technologicznym zdecydowanie warto zwrócić uwagę na:

• innowacje produktowe (np. kosmetyki do pielęgnacji włosów o niespotykanych właściwościach)
• zastosowanie nowoczesnych technologii (np. podczas koloryzacji włosów lub ich strzyżenia)
• technologie komunikacyjne i informacyjne
• stopień automatyzacji procesów w fryzjerstwie

Identyfikacja sfer oraz najważniejszych czynników pozwala na przejście do kolejnego kroku. Tym razem Twoim zadaniem będzie ocena prawdopodobieństwa wystąpienia danego procesu według trzech wariantów zmian – wzrost, stabilizacja lub spadek. Biorąc pod lupę kurs złotówki, załóżmy że w najbliższych latach utrzyma ona swoją wartość (zakładamy zatem stabilizację).

Ostatnim etapem prac w tej części analizy scenariuszowej, będzie określenie siły wpływu  danego  procesu na Twoją organizację, w naszym przypadku na salon fryzjerski.  Wracając do przykładu z kursem złotówki, należy oszacować w jaki sposób stabilizacja waluty – w zakładanej perspektywie 3 lat -wpłynie na pozycję przedsiębiorstwa.

Tabela 1. Scenariusz najbardziej prawdopodobny dla salonu fryzjerskiego w perspektywie 3 lat.

#siekierdaconsulting

Ostatnim zadaniem będzie uporządkowanie trendów według przyjętych scenariuszy.  Zgodnie z założeniami i metodologią:

• scenariusz optymistyczny – tworzą trendy w poszczególnych sferach mające największy pozytywny wpływ na firmę,
• scenariusz pesymistyczny – tworzą trendy w poszczególnych sferach wywierające największy negatywny wpływ na organizację,
• scenariusz najbardziej prawdopodobny – zbudowany z trendów o największym prawdopodobieństwie wystąpienia, bez względu na siłę wpływu na naszą organizacje,
• scenariusz niespodziankowy – składa się trendów o najmierniejszym prawdopodobieństwo wystąpienia, bez względu na siłę wpływu na naszą organizacje.

Jak widzisz stworzenie sensownego scenariusza zajmuje trochę czasu. Pamiętaj, że ocena poszczególnych trendów  powinna zostać przeprowadzona maksymalnie obiektywnie. Za każdym przyznanym punktem, ujemnym bądź dodatnim, muszą stać merytoryczne argumenty prowadzące do logicznych wniosków.

Czy to naprawdę działa?

Owszem działa. Zachęcam każdego współpracującego ze mną przedsiębiorcę do próby przeanalizowania swojego przedsiębiorstwa pod kątem wskazanych kryteriów. Jestem przekonany, że inwestycja w przygotowanie metody scenariuszowej zwróci się szybciej, niż można się tego spodziewać. Po prostu warto planować rozwój biznesu w długofalowej perspektywie.

Nie mówię, że od razu trzeba tworzyć 10-letnie, szczegółowe plany ekspansji. Dostrzegam, jednak potrzebę wyznaczenia kierunku działania determinującego kolejne podejmowane na co dzień decyzje. Jeśli zadam Ci proste pytanie: Dokąd zmierzasz ze swoim biznesem? Czy bez problemu odpowiesz mi na to pytanie? Uwzględniając przy tym różne ścieżki rozwoju biznesu, w zależności od zmian otoczenia, w którym konkurujesz.

Q: Czy w swoim przedsiębiorstwie zwracasz uwagę na ryzyka wynikające ze zmian otoczenia? Jeśli tak, to jak zmieniasz swoje dotychczasowe działania?