Polski ustawodawca kocha rejestry. Wszelkiego rodzaju. Najlepsze są te w systemie teleinformatycznym, bo w duchu cyfryzacji, digitalizacji, komputeryzacji, innowacji i innych -acji. Potwierdzeniem tej tezy jest uruchomienie końcem 2019 r. Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR, rejestr). Nowego miejsca, gdzie przedsiębiorca może wprowadzić swoje dane. Przyjrzymy się bliżej temu tajemniczemu zakamarkowi.

Jak pisałem CRBR jest systemem teleinformatycznym służącym przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek. Wszelkie regulacje jego dotyczące można znaleźć w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (nie brudnych przyjacielu) oraz finansowaniu terroryzmu. Sięgając głębiej możemy dowiedzieć się, że wymóg posiadania rejestru wynika z regulacji na szczeblu unijnym. Odpowiada za to dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 marca 2015 r. (dyrektywa).

Organem właściwym w sprawach rejestru jest minister właściwy do spraw finansów publicznych. W art. 30 ust. 3 dyrektywy znajdowała się wskazówka, że rejestr można umieścić przy rejestrach spółek państw członkowskich. U nas tę funkcję pełni Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). My Polacy wiemy jednak lepiej. W rezultacie mamy dedykowane miejsce dla takich danych.

Organem właściwym w sprawach rejestru jest minister właściwy do spraw finansów publicznych. W art. 30 ust. 3 dyrektywy znajdowała się wskazówka, że rejestr można umieścić przy rejestrach spółek państw członkowskich. U nas tę funkcję pełni rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). My Polacy wiemy jednak lepiej. W rezultacie mamy dedykowane miejsce dla takich danych.

Teraz pewnie zastanawiasz się po jaką cholerę ten twór?

Najlepszym rozwiązaniem będzie, jak zdanie w tym temacie zabierze sam legislator wspierany unijnymi wytycznymi. Przeczytajmy fragment z uzasadnienia projektu ustawy i zaraz wszystko stanie się jaśniejsze.

Systemy takie nie są traktowane już jako wyłącznie instrumenty w walce z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu, a służyć mają szerzej pojętym celom, tj. przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania, ochronie bezpieczeństwa uczestników obrotu gospodarczego, poprzez zapewnienie im dostępu do informacji o potencjalnych kontrahentach, zapewnieniu właściwego poziomu ładu korporacyjnego, zwiększeniu kontroli informacji przez społeczeństwo obywatelskie, w tym przez media i organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz przyczynianiu się do utrzymania zaufania w kwestii uczciwości transakcji finansowych oraz systemu finansowego.

Zgrabnie uzasadnione i od razu lżej na sercu, bo wiadomo komu i czemu ma to wszystko służyć. Nie pozostaje nic innego tylko radośnie składać wniosek. Wcześniej należy się tylko upewnić, ze jesteśmy objęci obowiązkiem wpisu w rejestrze.

Kogo obejmuje obowiązek rejestracji w CRBR?

Obecnie obowiązek rejestracji w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych obejmuje głównie podmioty korporacyjne. Mam tutaj na myśli spółki, a w szczególności spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną (z wyjątkiem publicznej).

Dlaczego nie ma w katalogu spółek partnerskich i publicznych spółek akcyjnych? Po raz kolejny głos oddaję ustawodawcy. Złotousty wie najlepiej, więc posłuchajmy.

W odniesieniu do spółek partnerskich ich wyłączenie spod dysponowania informacjami o beneficjentach rzeczywistych jest motywowane specyficznym przeznaczeniem spółki partnerskiej jako podmiotu utworzonego przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu, zasad uzyskania uprawnień pozwalających na wykonywanie tych zawodów oraz zasad odpowiedzialności za zobowiązania związane z wykonywaniem wolnego zawodu przez poszczególnych partnerów.

Wyłączenie spod obowiązku otrzymywania i posiadania odpowiednich informacji o beneficjantach rzeczywistych w przypadku spółek akcyjnych w rozumieniu przepisów o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych jest uzasadnione odrębnie określonymi obowiązkami o charakterze informacyjnym, jak i znaczną fluktuacją akcjonariatu spółek publicznych.

O ile uzasadnienie dotyczące publicznej spółki akcyjnej trzyma się kupy, to w przypadku spółek partnerskich kompletnie mnie nie przekonuje. Dlaczego osoby wykonujące wolny zawód mają stać na lepszej pozycji? Czy w tych zawodach nie zdarzają się sytuacje nadużyć? Otóż zdarzają się i zapewne nie z mniejszą częstotliwością niż w pozostałych przypadkach. Opuśćmy kurtynę nad tym uzasadnieniem i samym zwolnieniem dla spółki partnerskiej.

Pamiętajcie, że obowiązek dokonania zgłoszenia obowiązuje również spółki będące w stanie zawieszenia, likwidacji czy upadłości. Tutaj nie ma taryfy ulgowej. W przypadku likwidacji i upadłości wraz z jej otwarciem zmienia się nazwa spółki, co należy odpowiednio zaraportować.

Natomiast nie zgłaszamy spółek zagranicznych prowadzących swoją działalność na terytrorium RP w formie oddziałów.

Kim jest Beneficjent Rzeczywisty?

Definicja Beneficjenta Rzeczywistego znalazła się w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Określa precyzyjnie kogo należy zakwalifikować do katalogu podmiotów objętych obowiązkiem wpisu w CRBR.

Czytając definicję można dowiedzieć się, że beneficjentem może być wyłącznie osoba fizyczna lub grupy takich osób. W końcu o to chodzi w całym tym zamieszczaniu, aby dotrzeć do podmiotów sterujących całym przedsięwzięciem, a najczęściej ukrytych za skrzętnie opracowaną strukturą korporacyjną.

Sprawują oni kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia. Co ważne, uprawnienia te wynikają nie tylko z okoliczności prawnych, ale również faktycznych. Myślę, że najlepiej będzie to przedstawić na przykładzie.

Spółka jawna XYZ założyła rachunek oszczędniściowo-rozliczeniowy w banku ABC. Według definicji powyżej rolę klienta pełni spółką XYZ, natomiast bank jest tak zwaną instytucją obowiązaną. Natomiast beneficjentem rzeczywistych (podmiotem sprawującym kontrolę) są wspólnicy spółki XYZ.

CRBR ma zapobiegać praniu pieniędzy i przeciwdziałać finansowaniu terroryzmu.

Jakie informacje podlegają zgłoszeniu?

Można wyróżnić dwa podstawowe zbiory danych. Jeden z nich dotyczy samej zgłaszającej spółki, a drugi beneficjenta rzeczywistego. Informacje te pozwalają na określenie tożsamości danej osoby w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.

Kto może dokonać zgłoszenia?

Osobą uprawnioną do dokonania zgłoszenia jest osoba reprezentującą spółkę, czyli osoba ujawniona w KRS jako uprawniona do reprezentacji spółki. W przypadku gdy mamy ustanowią reprezentację łączną, zgłoszenie powinno zostać z podpisane profilem zaufanym EPUAP lub podpisem kwalifikowanym przez każdą osobę.

Co ciekawe przy składaniu wniosku o wpis, załącza się również oświadczenie o prawdziwości informacji zgłaszanych do CRBR. Składane jest ono pod rygorem odpowiedzialności karnej (za złożenie fałszywego oświadczenia). Trzeba zatem uważać, żeby się nie pomylić i rzetelnie wprowadzić dane.

Pełnomocnicy spółki nie są uprawnieni do złożenia zgłoszenia. Zapewne wynika to z faktu, iż przy składaniu zgłoszenia należy również złożyć oświadczenie o prawdziwości danych. Ponadto osoba dokonująca zgłoszenia ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem nieprawdziwych danych, a także za niezgłoszenie w ustawowym terminie zmian danych objętym wpisem.

W pewnych przypadkach może uniknąć odpowiedzialności. Jeśli szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba dokonująca zgłoszenia nie ponosi odpowiedzialności, to wtedy nie można jej pociągnąć przed sąd.

Czy zgłoszenie jest odpłatne?

Na całe szczęście zgłoszenia można dokonać bezpłatnie. Wystarczy złożyć formularz w formie elektronicznej i po sprawie.

Jaki jest termin na zgłoszenie?

Co do zasady podmioty zobowiązane do zgłoszenia informacji do rejestru powinny to zrobić w terminie 7 dni licząc od daty wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Natomiast w przypadku aktualizacji wcześniej przekazanych informacji, 7-dniowy termin biegnie od dnia zdarzenia powodującego konieczność dokonania zgłoszenia w CRBR. Początek biegu terminu do zgłoszenia będzie powiązany z charakterem wpisu dokonywanego w KRS – konstytutywny albo deklaratoryjny.

Mamy tutaj również specyficzną regulację odnośnie liczenia terminu. Według brzmienia przepisu nie wlicza się do biegu terminu sobót oraz dni ustawowo wolnych od pracy. Dla lepszego zobrazowania, sprawdźmy jak to wygląda na przykładzie.

Spółka XYZ została wpisana do KRS dnia 15 stycznia 2020 r. (środa). Termin na zgłoszenie mija zatem 24 stycznia (piątek). Nie wliczamy do biegu terminu soboty oraz niedzieli (18 i 19 stycznia).

Okres przejściowy

Spółki założone i wpisane do KRS przed dniem wejścia w życie przepisów wprowadzających CRBR, czyli przed 13 października 2019 r. mają obowiązek zgłosić informacje o beneficjentach rzeczywistych do 13 kwietnia 2020 r.

Natomiast spółki założone po 13 października 2019 r. mają obowiązek zgłosić dane beneficjenta rzeczywistego w terminie 7 dniu od dnia wpisu w KRS.

Co grozi za brak zgłoszenia?

Brak zgłoszenia do rejestru może spowodować nałożenie kary pieniężnej i to bardzo dotkliwej. Maksymalna wysokość kary może sięgać nawet 1 ooo ooo zł. Wszyscy zakładający spółki oraz dokonujący w nich zmian powinni mieć się na baczności. Mam wrażenie, że wiele osób nie wie, że ten obowiązek w ogóle istnieje. Stąd wynika brak odpowiednich wpisów w rejestrze.

Wsparcie w rejestracji

Nie wiesz w jaki sposób dokonać zgłoszenia w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych i potrzebujesz mojego wsparcia? Napisz do mnie na adres konrad.siekierda@gmail.com

Pomogę w uzupełnieniu wniosku oraz w sprawnym przeprowadzeniu całej procedury. W końcu lepiej zapobiegać, niż później płacić miliony. Nie przesadzasz? Ok, grube tysiące wchodzą w grę dla mniejszych zawodników.

Po dokonaniu zgłoszenia możesz odetchnąć z ulgą i zadedykować ustawodawcy niezapomnianą sceną w filmie Scarface z Alem Pacino w roli głównej.